Het was mei vorig jaar toen Lucas Kuo en Lauren Sung iets vreemds opmerkten: meer dan 100 schepen verzamelen zich in de wateren bij Haeju, Noord-Korea.

Als onderdeel van hun werk bij het in Washington gevestigde Center for Advanced Defense Studies (C4ADS), een non-profitorganisatie die beveiligingsproblemen analyseert en onderzoekt met big data, houden de twee analisten het verkeer in de Noord-Koreaanse wateren en daarbuiten in Noordoost-Azië in de gaten.

Ze doen dit omdat Pyongyang ervan wordt beschuldigd steenkool ena andere waardevolle goederen, soms in zeer grote hoeveelheden, op volle zee te verkopen om de nieuwsgierige blikken van douaneambtenaren, die de sancties van de Verenigde Naties tegen Noord-Korea moeten opleggen, te omzeilen. In plaats van goederen naar een haven te verplaatsen voordat ze handel drijven, verplaatsen Noord-Koreanen ze vermoedelijk gewoon van het ene schip naar het andere op zee en liegen over war het vandaan komt.

Deze ‘ship-to-ship transfers’ kunnen tientallen miljoenen dollars binnenhalen voor het regime van Kim Jong Un, afhankelijk van wat er wordt verkocht.

Ze zijn bedoeld om snel en discreet te zijn en meestal zijn er maar een paar schepen bij betrokken. Maar Sung en Kuo zagen tientallen schepen op mysterieuze wijze naar Noord-Korea zeilen.

Er was iets aan de hand

Wat Kuo en Sung ontdekten, was een enorme operatie die naar verluidt miljoenen dollars waard was, waarbij 279 schepen betrokken waren, die de internationale sancties tegen Noord-Korea leken te omzeilen.

Maar deze schepen werden niet gebruikt voor het besturen van wapens, het verhandelen van drugs, het lossen van vals geld of het verhandelen van bedreigde diersoorten, misdaden waar Noord-Korea wereldwijd berucht om is. Ze droegen niet eens kolen, de meest winstgevende export van Pyongyang.

Tegen beperkingen in

Ze werden gebruikt om zand te baggeren en te vervoeren. Dat lijkt misschien onschadelijk, maar Noord-Korea mag geen aarde en steen exporteren onder sancties van de Verenigde Naties die in december 2017 zijn aangenomen. Het verhandelen van Noord-Koreaans zand is een schending van het internationaal recht.

Ondanks deze maatregelen haalde Noord-Korea vorig jaar ten minste 22 miljoen dollar binnen met “een substantiële zandexportoperatie”, zeiden VN-onderzoekers in een rapport dat in april werd uitgebracht. Een niet nader genoemd land heeft, zoals de onderzoekers formeel bekend zijn, het panel van deskundigen over Noord-Korea voorzien van informatie die beweert dat Pyongyang van mei 2019 tot het einde van het jaar een miljoen ton zand naar het buitenland heeft gestuurd.

De regeling was prominent aanwezig in het jaarverslag van het panel. Alastair Morgan, die het VN-panel coördineert dat de sancties tegen Noord-Korea controleert, zei in een e-mail dat de auteurs van het rapport besloten dat “de grootschaligheid en de betekenis” van de operatie de hoogste facturering rechtvaardigde.

Het VN-rapport citeerde de gegevens van C4ADS niet. Morgan zei dat zijn team hun concept in februari had ingediend, voordat Kuo en Sung hun onderzoek in maart publiceerden.

De aanwijzingen samenvoegen

Kuo en Sung keken enkele weken naar de schepen voordat ze een patroon opmerkten. Al degenen die in de Noord-Koreaanse wateren verschenen, hadden een link met China. Sommigen wapperden met Chinese vlaggen. Anderen hadden Chinese namen.

Bij transfers van schip naar schip zijn meestal schepen betrokken die zijn geregistreerd in kleine landen waar de regelgeving goedkoop is en het toezicht laks is – boten die een zogenaamde goedkope vlag voeren. Maar misschien waren dit geen transfers van schip naar schip, dacht het paar. Ze beseften dat ze meer informatie nodig hadden voordat ze tot een conclusie konden komen.

Sattelietbeelden

Dus wendden ze zich tot satellietbeelden, misschien wel het belangrijkste hulpmiddel onder de groeiende open-source inlichtingengemeenschap. De foto’s die ze in handen kregen, toonden zandwolken onder tientallen boten en baggerschepen, een bewijs dat de aarde massaal uit de bodem van de zee werd getrokken in de Noord-Koreaanse wateren. Sung deed wat onderzoek naar de geschiedenis van zandverkoop en baggeren in Noord-Korea en alles klikte snel.

“We hebben van begin jaren negentig tot heden tal van rapporten gevonden die erop wijzen dat Noord-Korea, in plaats van dat dit iets nieuws is, altijd zand heeft geëxporteerd naar veel van zijn buurlanden,” zei Sung.